Πεταλούδα γκαζιού: λειτουργίες και συμπτώματα

Συνήθως, όταν λέμε πεταλούδα φανταζόμαστε υπέροχα χρώματα, πολύ λεπτά φτερά και εξοχή. Υπάρχει όμως και μια πεταλούδα που δεν ταιριάζει με την πιο πάνω περιγραφή, αυτή είναι η πεταλούδα του γκαζιού στου κινητήρα του αυτοκινήτου.

Ας δούμε αρχικά όμως τι είναι και τι κάνει αυτή η πεταλούδα. Η θεωρία λέει πως η πεταλούδα του γκαζιού ρυθμίζει την παροχή αέρα ή μείγματος καυσίμου που περνά στους θαλάμους καύσης των κινητηρασ αυτοκινητου. Με βάση το είδος του κινητήρα λοιπόν, εκτελεί διαφορετικές λειτουργίες.

Όταν η πεταλούδα του γκαζιού βρίσκεται σε κινητήρα βενζίνης, ρυθμίζει τόσο την ταχύτητα του οχήματος όσο και την απόδοση της ισχύος του, μιας και εξαρτώνται και τα δύο από την ποσότητα του αέρα ή του μείγματος καυσίμου. Συνήθως, οι κινητήρες ντίζελ δεν έχουν ανάγκη λόγω του τρόπου λειτουργίας τους από πεταλούδα γκαζιού. Παρ’ όλα αυτά, τη συναντάμε σε αρκετά σύγχρονα μοντέλα ντίζελ οχημάτων, μιας και η μείωση του αέρα της εισαγωγής (μέσω πεταλούδας) προάγει τον έλεγχο της ανακυκλοφορίας των καυσαερίων και μειώνει τους κραδασμούς του κινητήρα.

Η πεταλούδα γκαζιού, εντοπίζεται στο σύστημα εισαγωγής αέρα του κινητήρα και η γωνία ανοίγματός της καθορίζει την ποσότητα αέρα ή μείγματος καυσίμου που περνά στους κυλίνδρους, όπως είπαμε και πιο πάνω. Στους παλαιότερους κινητήρες, ήταν συνδεδεμένη απευθείας με μια ντίζα με το πετάλι του γκαζιού και λειτουργούσε μηχανικά. Στις ημέρες μας, όχι πια. Υπάρχουν διάφοροι τύποι με σημαντικότερους τους:

• Ηλεκτροκίνητους ενεργοποιητές πεταλούδας γκαζιού: Η εντολές από το πετάλι δίνονται με ένα είδος σύγχρονης ντίζας, τη λεγόμενη ντίζα Bowden. Από εκεί και πέρα η θέση της πεταλούδας του γκαζιού γίνεται με ηλεκτρονικά μέσα, μέσω ηλεκτρικών σημάτων από τον εγκέφαλο του αυτοκινήτου. Ένας συνδυασμός δεδομένων που λαμβάνονται από το εγκέφαλο μαζί με το σήμα της ντίζας, υπολογίζονται για να λάβει η πεταλούδα εντολή για τη βέλτιστη θέση της όσων αφορά στην κατανάλωση και τις εκπομπές καυσαερίων. Την κίνησή της αναλαμβάνει ένας σερβοκινητήρας.
• Ηλεκτρονικοί ενεργοποιητές γκαζιού: Εδώ δεν υπάρχει σύνδεση της πεταλούδας με το πετάλι του γκαζιού. Η εντολή από το πόδι του οδηγού περνά απευθείας στο ηλεκτρικό πετάλι του γκαζιού και από εκεί φτάνει ως σήμα στον εγκέφαλο του κινητήρα μαζί με άλλα δεδομένα. Η συνέχεια είναι ίδια με την πιο πάνω περίπτωση και η κίνηση της πεταλούδας γίνεται και πάλι από σερβοκινητήρα.
• Βαλβίδες διαχείρισης αέρα: Όταν τοποθετούνται πεταλούδες γκαζιού στους κινητήρες ντίζελ, ονομάζονται βαλβίδες διαχείρισης αέρα. Μπορούν να είναι είτε ηλεκτρονικά, είτε μηχανικά ελεγχόμενες. Ουσιαστικά, όπως είπαμε και πιο πάνω, κόβουν την αναγκαία ποσότητα αέρα από την εισαγωγή, μέσω εντολών του εγκεφάλου του οχήματος για να προάγουν τον έλεγχο της ανακυκλοφορίας των καυσαερίων και οι κραδασμοί του κινητήρα κυρίως κατά το σβήσιμο.

Σε αρκετές περιπτώσεις φυσικά, όπως και τα υπόλοιπα τμήματα του κινητήρα, η πεταλούδα του γκαζιού ενδέχεται να εμφανίζει κάποιο πρόβλημα. Πώς μπορούμε να καταλάβουμε λοιπόν ότι είναι χαλασμένη η πεταλούδα του γκαζιού του αυτοκινήτου μας;

Ευτυχώς, υπάρχουν συμπτώματα που υποδεικνύουν ότι είναι χαλασμένη η πεταλούδα του γκαζιού. Ας τα δούμε αναλυτικά, για να γνωρίζουμε τι συμβαίνει κάθε στιγμή στο όχημά μας:

1. Ενεργοποίηση λυχνίας «ελέγχου κινητήρα» (Check Engine). Το σώμα της πεταλούδας του γκαζιού, διαθέτει διάφορους αισθητήρες στο εσωτερικό του. Αν ο εγκέφαλος εντοπίσει κάποιο πρόβλημα στα σήματα που του αποστέλλουν αυτοί οι αισθητήρες, ενεργοποιείται η λυχνία. Φυσικά, ο λόγος της ενεργοποίησης θα μπορούσε να είναι διαφορετικός, οπότε απαιτείται η επίσκεψη σε κάποιο συνεργείο.
2. Ανομοιομορφία των σ.α.λ. στο ρελαντί. Αν δεν είναι το ρελαντί σας το συνηθισμένο και έχουν αυξομειώσεις οι σ.α.λ., λογικά έχει μαζέψει βρωμιά ή έχει κάποια ζημιά το σώμα της πεταλούδας. Και πάλι απαιτείται επίσκεψη σε συνεργείο.
3. Μείωση της ικανότητας επιτάχυνσης του οχήματος. Η πεταλούδα ρυθμίζει το μείγμα καυσίμου αέρα, όταν έχει λοιπόν κάποιο πρόβλημα, η ικανότητα επιτάχυνσης θα αρχίσει να πέφτει.
4. Σκασίματα του κινητήρα. Όταν το μείγμα αέρα καυσίμου είναι ιδιαίτερα λανθασμένο, γίνεται ατελής καύση. Αν λοιπόν η πεταλούδα δεν δουλεύει σωστά θα παρατηρήσετε σκασίματα κατά το ανέβασμα των σ.α.λ. Φυσικά, μπορεί να οφείλονται και σε ελαττωματικά μπουζί, οπότε και πάλι θα πρέπει να μεταβείτε σε κάποιο συνεργείο για έλεγχο.
5. Σβήσιμο του κινητήρα στο ρελαντί χωρίς λόγο. Η πεταλούδα του γκαζιού επηρεάζει τις σ.α.λ. του κινητήρα. Αν δεν λειτουργεί καλά, ενδέχεται να τις μειώσει πολύ με αποτέλεσμα να σβήνει ο κινητήρας. Συνήθως, το συγκεκριμένο σύμπτωμα οφείλεται στη συγκέντρωση αιθάλης και βρωμιάς στο φλαπ (πτερύγιο) της πεταλούδας, που δεν επιτρέπει να περάσει αρκετή ποσότητα αέρα.
6. Χειροτέρευση της απόδοσης του κινητήρα. Για να λειτουργήσει σωστά ο κινητήρας απαιτείται να λαμβάνει την απαραίτητη ανά στιγμή ποσότητα αέρα. Όταν αυτή η δυνατότητα δεν υπάρχει λόγω ζημιάς ή ρύπων στο σώμα της πεταλούδας του γκαζιού, η απόδοσή του και φυσικά, οι επιδόσεις του θα πέσουν κατακόρυφα. Σε κάθε περίπτωση, η επίσκεψη σε κάποιο συνεργείο επιβάλλεται.
7. Αύξηση ή μείωση της κατανάλωσης καυσίμου. Όπως είπαμε και πιο πάνω η πεταλούδα του γκαζιού ρυθμίζει το μείγμα καυσίμου και αέρα. Αν λοιπόν δεν λειτουργεί σωστά, το πιθανότερο είναι ότι θα δημιουργείται λανθασμένο μείγμα με αποτέλεσμα την αύξηση ή τη μείωση της κατανάλωσης καυσίμου. Σε κάθε περίπτωση, ακόμη κι αν η μείωση της κατανάλωσης ακούγεται ωραία, δεν παύει να αποτελεί ένδειξη ζημιάς που θα πρέπει να επισκευαστεί.

Όπως γίνεται κατανοητό από τα πιο πάνω, η πεταλούδα του γκαζιού αποτελεί νευραλγικό σημείο για τη σωστή λειτουργεία του κινητήρα και κατά συνέπεια, την ευκολία χρήσης του οχήματος. Παράλληλα, τις περισσότερες φορές, ακόμη και μια μικρή ζημιά ή απλά η ανάγκη καθαρίσματος κάποιου τμήματος του κινητήρα μπορεί μακροπρόθεσμα να επιφέρει μεγαλύτερες και ακριβότερες ζημιές. Απαιτείται λοιπόν, με το που θα παρατηρηθούν κάποια από τα πιο πάνω συμπτώματα, να μεταβούμε σε κάποιο συνεργείο για να κάνουμε έλεγχο της κατάστασης της πεταλούδας και αντίστοιχα, τις διαδικασίες που είναι αναγκαίες για την επιδιόρθωση και εξάλειψη του προβλήματος.

Ο καθαρισμός πάλι της πεταλούδας του γκαζιού δεν είναι κάποια ιδιαίτερα επίπονη ή ακριβή διαδικασία, οπότε δεν υπάρχει λόγος να μη γίνεται ανά διαστήματα. Φυσικά, η πρόληψη είναι η καλύτερη μέθοδος, οπότε αν θέλετε να διατηρήσετε την πεταλούδα του γκαζιού του οχήματός σας σε καλή κατάσταση:

1. Να χρησιμοποιείτε αποκλειστικά υψηλής ποιότητας καύσιμα.
2. Να αλλάζετε στα προγραμματισμένα από τον κατασκευαστή διαστήματα το φίλτρο αέρα του κινητήρα.
3. Να διασφαλίζετε ότι δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα με το σύστημα εξαερισμού του στροφαλοθαλάμου, μιας και το σωληνάκι της υποπίεσης καταλήγει στην εισαγωγή του αέρα.

Ένα χρήσιμο βίντεο για αυτό το θέμα:

Πώς να καθαρίσεις μόνος σου ένα σώμα πεταλούδας γκαζιού